گفتار درمانی
گفتار درمانی نوعى روش درمانى در روانشناسى است كه به ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری مى پردازد. این بیماری توسط آسیب شناسان گفتار زبان که به آنها گفتار درمانگر نيز گفته می شود، انجام مى گيرد. به طور كلى از تکنیک های گفتار درمانی برای بهبود ارتباط استفاده می شود. ممكن است گفتار درمانی برای رفع اختلالات گفتاری در کودکان یا بزرگسالان كه در اثر آسیب یا بیماری هايى مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی ایجاد شده است، مورد استفاده قرار گيرد.
چه موقع از گفتار درمانی استفاده مى شود؟
به طور کلی مى توان گفت كه چندین اختلال گفتاری و زبانی وجود دارند که با گفتاردرمانی قابل درمان هستند.
اختلالات تلفظى
یک اختلال تلفظى به معناى ناتوانی كودك در اداى صحیح صداهای خاص کلمات است. کودک مبتلا به این اختلال ممکن است صدا و کلمه را تغییر دهد يا تحریف کند. براى مثال، ممكن است كودك مبتلا به اختلال لفظى به جاى كلمه “ديس” بگويد “ديت”.
اختلالات لكنت زبان
اختلال لكنت به وضعيتى گفته مى شود كه كودك قادر به كنترل و تسلط بر جریان سرعت و ریتم گفتار خود نيست. عدم توانايى در روان صحبت كردن يكم از ويژگى هاى اين اختلال است. فرد مبتلا به لکنت زبان در بروز صدا مشکل دارد و ممکن است گفتاری منقطع و غير روان داشته باشد. همچنين ممكن است بخشى از كلمات را چندين بار تكرار كند. علاوه بر اين چنين افرادى ممكن است كلمات را باهم ادغام كنند.
اختلالات رزونانس يا پيچش صدا
اين اختلال هنگامی رخ می دهد که انسداد جریان هوا در حفره های بینی یا دهان به طور منظم ارتعاشات کیفیت صدا را تغییر دهد. اين عارضه همچنین اگر دریچه ولوفارنکس به درستی بسته نشود نيز می تواند اتفاق بیفتد. اختلالات رزونانس اغلب با شکاف کام، اختلالات عصبی و تورم لوزه همراه هستند.
اختلالات پذیرنده
فرد مبتلا به اختلال پذیرش زبان در درک و پردازش آنچه دیگران می گویند مشکل دارد. این مسئله باعث می شود وقتی کسی در حال صحبت کردن است اينطور به نظر به رسد كه فرد دچار اين اختلال بى توجه يا بى علاقه است. گفتنى است كه ستير اختلالات زبانى، بيمارى اوتيسم، كم شنوايى و آسيب مغزى نيز مى توانند به يك اختلال پذيرنده تبديل شوند.
اختلالات بیانى
فرد مبتلا به اختلال بیان زبان در انتقال و بیان اطلاعات با دشوارى رو به رو است. فردى كه اختلال بیانی دارد، ممکن است در ايجاد جملات دقیق و درست ساخت مشكل داشته باشد. براى مثال، فعل، فاعل و ساير اجزاى جمله را به طور بهم ريخته مورد استفاده قرار دهد. این بیماری مى تواند با اختلالات مانند سندرم داون و يا کاهش شنوایی همراه باشد. همچنین می تواند ناشی از يك تروما و ضربه در سر و یا يك وضعیت پزشکی خاص باشد.
اختلالات شناختی-ارتباطی
ممكن است بخشی از مغز که توانایی تفکر فرد را کنترل می کند دچار آسيب ديدگى شود و توانايى شناختى فرد را با مشكل رو به رو كند. این عارضه می تواند منجر به مشکلات حافظه، حل مسئله و مشکل در صحبت کردن یا گوش دادن شود. گفتنى است كه این بیماری می تواند در اثر مشکلات بیولوژیکی، رشد غیر طبیعی مغز، شرایط عصبی خاص، آسیب یا سکته مغزی ایجاد شود. لازم به ذكر است كه اين یک اختلال ارتباطی اکتسابی است که بر توانایی فرد در صحبت و درک دیگران تأثیر می گذارد. همچنین اغلب توانایی خواندن و نوشتن فرد را نيز تحت تأثیر قرار مى دهد. سکته مغزی شایعترین علت بروز اين اختلال است.
دیس آرتری
ديس آرترى نوعى اختلال گفتارى است كه به دلیل ضعف یا عدم توانایی در کنترل عضلات مورد نياز برای گفتار، فرد با کندی یا کمبود گفتار مواجه می شود. این بیماری بیشتر در اثر اختلالات سیستم عصبی و شرایطی که باعث فلج صورت یا ضعف گلو و زبان می شود، مانند سکته مغزی ایجاد می شود.
گفتار درمانی برای کودکان
بسته به اختلال كودك برای گفتاردرمانی مى تواند در یک کلاس یا گروه کوچک یا به طور خصوصى انجام شود. تمرین ها و فعالیت های گفتاردرمانی بسته به نوع اختلال، سن و نیازهای كودك متفاوت است.
ممكن است روان درمانگر كودك شما در حین گفتاردرمانی از طریق صحبت کردن و بازی کردن و استفاده از کتاب ها و سایر اشیاء به عنوان بخشی از مداخلات زبانی برای کمک به تحریک پیشرفت زبان تعامل كند و يا صداها و هجا های صحیح را در حین بازی برای کودک بازگو کند.
گفتاردرمانی برای بزرگسالان
تمرینات گفتار درمانی برای بزرگسالان می تواند در گفتار، زبان و ارتباطات شناختی به فرد کمک کند. اگر یک آسیب یا وضعیت پزشکی، مانند بیماری پارکینسون یا سرطان دهان باعث مشکل در بلع شده باشد، ممکن است فرد نیاز به گفتار درمان پیدا کند. بنابراین این روش درمانی برای بهبود عملکرد بلع نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
تمرینات ممکن است شامل موارد زیر باشد
حل مسئله، بهبود حافظه و سازماندهی و فعالیت های دیگر جهت بهبود ارتباطات شناختی
تاکتیک های مکالمه برای بهبود ارتباطات اجتماعی
تمرینات تنفسی برای تقویت عضلات دهان
چه مدت به گفتار درمانی نیاز دارید؟
میزان زمانی که فرد نیاز به گفتار درمانی دارد به چند عامل بستگی دارد، از جمله:
سن
نوع و شدت اختلال گفتار
فراوانی درمان
زمینه پزشکی
سخن پایانی
برخی از اختلالات گفتاری در دوران کودکی شروع می شوند و با افزایش سن بهبود می یابند اما برخی دیگر در بزرگسالی ادامه می یابند و به درمان و نگهداری طولانی مدت نیاز دارند. یک اختلال ارتباطی ناشی از سکته مغزی یا سایر شرایط پزشکی می تواند با این روش درمانی بهبود یابد.
در ابطه با میزان موفقیت گفتاردرمانی باید گفت که بستگی به نوع اختلال و گروه سنی دارد. بنابراین زمان شروع گفتاردرمانی نیز می تواند در نتیجه تأثیر بگذارد. براساس منبع معتب تحقیقاتی بهترین و موثر ترین زمان برای شروع گفتار درمانی در کودکان هنگام حضور در خانه و با مشارکت والدین و سرپرستان آنها است.
شما می توانید برای دریافت انواع خدمات روانشناسی و درمان انواع اختلالات روانی به گروه روانشناسی هدف مراجعه فرمایید.
چه موقع از گفتار درمانی استفاده مى شود؟
به طور کلی مى توان گفت كه چندین اختلال گفتاری و زبانی وجود دارند که با گفتاردرمانی قابل درمان هستند.
اختلالات تلفظى
یک اختلال تلفظى به معناى ناتوانی كودك در اداى صحیح صداهای خاص کلمات است. کودک مبتلا به این اختلال ممکن است صدا و کلمه را تغییر دهد يا تحریف کند. براى مثال، ممكن است كودك مبتلا به اختلال لفظى به جاى كلمه “ديس” بگويد “ديت”.
اختلالات لكنت زبان
اختلال لكنت به وضعيتى گفته مى شود كه كودك قادر به كنترل و تسلط بر جریان سرعت و ریتم گفتار خود نيست. عدم توانايى در روان صحبت كردن يكم از ويژگى هاى اين اختلال است. فرد مبتلا به لکنت زبان در بروز صدا مشکل دارد و ممکن است گفتاری منقطع و غير روان داشته باشد. همچنين ممكن است بخشى از كلمات را چندين بار تكرار كند. علاوه بر اين چنين افرادى ممكن است كلمات را باهم ادغام كنند.
اختلالات رزونانس يا پيچش صدا
اين اختلال هنگامی رخ می دهد که انسداد جریان هوا در حفره های بینی یا دهان به طور منظم ارتعاشات کیفیت صدا را تغییر دهد. اين عارضه همچنین اگر دریچه ولوفارنکس به درستی بسته نشود نيز می تواند اتفاق بیفتد. اختلالات رزونانس اغلب با شکاف کام، اختلالات عصبی و تورم لوزه همراه هستند.
اختلالات پذیرنده
فرد مبتلا به اختلال پذیرش زبان در درک و پردازش آنچه دیگران می گویند مشکل دارد. این مسئله باعث می شود وقتی کسی در حال صحبت کردن است اينطور به نظر به رسد كه فرد دچار اين اختلال بى توجه يا بى علاقه است. گفتنى است كه ستير اختلالات زبانى، بيمارى اوتيسم، كم شنوايى و آسيب مغزى نيز مى توانند به يك اختلال پذيرنده تبديل شوند.
اختلالات بیانى
فرد مبتلا به اختلال بیان زبان در انتقال و بیان اطلاعات با دشوارى رو به رو است. فردى كه اختلال بیانی دارد، ممکن است در ايجاد جملات دقیق و درست ساخت مشكل داشته باشد. براى مثال، فعل، فاعل و ساير اجزاى جمله را به طور بهم ريخته مورد استفاده قرار دهد. این بیماری مى تواند با اختلالات مانند سندرم داون و يا کاهش شنوایی همراه باشد. همچنین می تواند ناشی از يك تروما و ضربه در سر و یا يك وضعیت پزشکی خاص باشد.
اختلالات شناختی-ارتباطی
ممكن است بخشی از مغز که توانایی تفکر فرد را کنترل می کند دچار آسيب ديدگى شود و توانايى شناختى فرد را با مشكل رو به رو كند. این عارضه می تواند منجر به مشکلات حافظه، حل مسئله و مشکل در صحبت کردن یا گوش دادن شود. گفتنى است كه این بیماری می تواند در اثر مشکلات بیولوژیکی، رشد غیر طبیعی مغز، شرایط عصبی خاص، آسیب یا سکته مغزی ایجاد شود. لازم به ذكر است كه اين یک اختلال ارتباطی اکتسابی است که بر توانایی فرد در صحبت و درک دیگران تأثیر می گذارد. همچنین اغلب توانایی خواندن و نوشتن فرد را نيز تحت تأثیر قرار مى دهد. سکته مغزی شایعترین علت بروز اين اختلال است.
دیس آرتری
ديس آرترى نوعى اختلال گفتارى است كه به دلیل ضعف یا عدم توانایی در کنترل عضلات مورد نياز برای گفتار، فرد با کندی یا کمبود گفتار مواجه می شود. این بیماری بیشتر در اثر اختلالات سیستم عصبی و شرایطی که باعث فلج صورت یا ضعف گلو و زبان می شود، مانند سکته مغزی ایجاد می شود.
گفتار درمانی برای کودکان
بسته به اختلال كودك برای گفتاردرمانی مى تواند در یک کلاس یا گروه کوچک یا به طور خصوصى انجام شود. تمرین ها و فعالیت های گفتاردرمانی بسته به نوع اختلال، سن و نیازهای كودك متفاوت است.
ممكن است روان درمانگر كودك شما در حین گفتاردرمانی از طریق صحبت کردن و بازی کردن و استفاده از کتاب ها و سایر اشیاء به عنوان بخشی از مداخلات زبانی برای کمک به تحریک پیشرفت زبان تعامل كند و يا صداها و هجا های صحیح را در حین بازی برای کودک بازگو کند.
گفتاردرمانی برای بزرگسالان
تمرینات گفتار درمانی برای بزرگسالان می تواند در گفتار، زبان و ارتباطات شناختی به فرد کمک کند. اگر یک آسیب یا وضعیت پزشکی، مانند بیماری پارکینسون یا سرطان دهان باعث مشکل در بلع شده باشد، ممکن است فرد نیاز به گفتار درمان پیدا کند. بنابراین این روش درمانی برای بهبود عملکرد بلع نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
تمرینات ممکن است شامل موارد زیر باشد
حل مسئله، بهبود حافظه و سازماندهی و فعالیت های دیگر جهت بهبود ارتباطات شناختی
تاکتیک های مکالمه برای بهبود ارتباطات اجتماعی
تمرینات تنفسی برای تقویت عضلات دهان
چه مدت به گفتار درمانی نیاز دارید؟
میزان زمانی که فرد نیاز به گفتار درمانی دارد به چند عامل بستگی دارد، از جمله:
سن
نوع و شدت اختلال گفتار
فراوانی درمان
زمینه پزشکی
سخن پایانی
برخی از اختلالات گفتاری در دوران کودکی شروع می شوند و با افزایش سن بهبود می یابند اما برخی دیگر در بزرگسالی ادامه می یابند و به درمان و نگهداری طولانی مدت نیاز دارند. یک اختلال ارتباطی ناشی از سکته مغزی یا سایر شرایط پزشکی می تواند با این روش درمانی بهبود یابد.
در ابطه با میزان موفقیت گفتاردرمانی باید گفت که بستگی به نوع اختلال و گروه سنی دارد. بنابراین زمان شروع گفتاردرمانی نیز می تواند در نتیجه تأثیر بگذارد. براساس منبع معتب تحقیقاتی بهترین و موثر ترین زمان برای شروع گفتار درمانی در کودکان هنگام حضور در خانه و با مشارکت والدین و سرپرستان آنها است.
شما می توانید برای دریافت انواع خدمات روانشناسی و درمان انواع اختلالات روانی به گروه روانشناسی هدف مراجعه فرمایید.