اختلال خواندن

اختلال خواندن از جمله متغیرهایی است که باعث عدم موفقیت در مدرسه وبه دنبال آن عدم پیشرفت تحصیلی می شود . دانش آموزانی که از ناتوانی خواندن رنج می برند ممکن است علاوه بر عدم موفقیت در یادگیری به مشکلات دیگری از جمله مشکلات هیجانی نیز مبتلا شوند . لذا آموزش افرادی که در زمینه ی خواندن دارای مشکل هستند از اهمیت بسیاری برخوردار است . با توجه به تاثیری که اختلال خواندن در سایر زمینه های زندگی افراد دارد باید والدین نسبت به بهبود شرایط تلاش ویژه ای داشته باشند .
تعریف اختلال خواندن.
از علائم شایع این گروه از کودکان آن است که علی رغم چالشی که در روخوانی وپاسخ دهی به یک متن دارند ولی می توانند در صورتی که اطرافیان به ویژه والدین همان مطلب را برای او تکرار کنند ،آن را درک کنند .این کودکان به علت مشکل در خواندن در سایر زمینه ها دچار مشکل هستند ،اما این امر دلیلی بر پایین بودن هوش این دسته از کودکان نمی باشد.
با توجه به اهمیت بالای اختلال خواندن بر کیفیت زندگی کودکان ،مطالعات زیادی درباره تعداد دقیق میتلایان صورت گرفته است که نتوانسته اند آمار دقیق را گزارش کنند اما طبق آمارهای تجربی مبتلایان 5تا 10 درصد اعلام شده اند .
شناخت مردم از اختلال خواندن یا نارسا خوانی در مقایسه با سایر اختلالات یادگیری بیشتر است که شاید به علت شیوع بالای آن باشد (5 کودک مبتلا از هر 100تولد ). تعداد پسرانی که این مشکل را دارند ، چهار برابر تعداد دختران است .

برخی از ویژگی های کودکان دارای اختلال خواندن
اگرچه نمی توان ویژگی های صد در صد مشابهی را در این گونه کودکان مشاهده کرد،اما می توان گفت اغلب آنها ویژگی های زیر را دارند:
1-در کلاس درس غالبا مشکلات رفتاری دارند وتمایل به خواندن ندارند .
2- دامنه توجه شان کوتاه است ودر تمرکز مشکل دارند .
3- معمولا در مدرسه افت تحصیلی دارند ومحیط خانوادگی شان برای موفقیت در مدرسه به آنها فشار می آورد ویا اینکه نگرش منفی به عملکرد مدرسه دارند .
4- به نقطه گذاری ها توجه ندارند واز توجه کردن به معنی کلمات غافلند .
5- حافظه دیداری وشنیداری شان ضغیف است و فاقد تمیز وتشخیص کافی شنیداری هستند .
6- کلمه به کلمه می خوانند ودر خواندن شفاهی وکلامی تردید می کنند وگاه دچار لکنت می شوند .
انواع اختلال خواندن
طبق نظر کارشناسان اختلال خواندن دو نوع بوده که بر توانمندی فردبرای برقراری ارتباط بین حروف واصوات تاثیر می گذارد به طوری که افراد قادر نیستند کلمات وجملات مد نظر خود را به درستی تلفظ کنند که در ادامه به انواع آن اشاره می شود:
اختلال خواندن نوع 1:ضعف عملکردی در رمز گشایی کلمات .
اختلال خواندن نوع 2: افراد مبتلا به این نوع اگرچه در رمز گشایی کلمات مشکلی ندارند ولی قادر نیستند به سرعت از مفاهیم کلمات وجملات آگاه شوند .این مشکل بیشتر می تواند مربوط به حرکات چشم کودک در هنگام خواندن باشد .
حرکات چشم در هنگام خواندن از اهمیت ویژه ای برخوردار است وحتی در تند خوانی ویا کند خوانی مطالب نقش اساسی ایفا می کند . کودکانی که در خواندن مشکل دارند ،به جای اینکه چشم هایشان را حرکت دهند ،سرشان را حرکت می دهند .یکی از وظایف چشم در زمان خواندن انتقال کلمات به مغز است وحرکت پرش چشم اشاره به حرکت بر روی کلمات دارد .
*حذف کردن کلمات یا جاگذاری حروف : به علت عدم شناخت کلمه وناتوانی در تلفظ صحیح کلمه از طریق تجزیه صداها وهمچنین عادات نادرست خواندن می باشد.
*جایگزین کردن یک کلمه به جای کلمه دیگر وتغییر افعال به میل خود :علت آن بی دقتی وعدم شناخت کلمه می باشد.
*تکرار کلمه یا عبارت:علت آن عدم شناخت کلمه وناتوانی در ترکیب صداها وهمچنین عادات نادرست هنگام خواندن می باشد.
*آینه خوانی :علت آن رشد ناکافی حرکات چشم وعدم غلبه طرفین ونیز تدریس وآموزش نامناسب وعدم دقت والبته در موارد خیلی شدید اختلال در سیستم عصبی می باشد
*کلمه به کلمه خواندن ومکث زیاد روی کلمات:عدم تسلط روی کلمات وساختار جمله علت آن می باشد .
*اضافه کردن کلمات به جمله :علت آن اشکال در درک مطلب وبی توجهی به متن وبی دقتی می باشد .
اختلال خواندن قابل درمان است
دانش آموزانی که مبتلا به اختلال خواندن هستند ،متاسفانه نمی توانند کتابهای درس علوم ،ریاضی وامثال آن را بخوانند وبنابراین در آن درس ها نیز با مشکلاتی مواجه هستند .تمامی مطالعات نشان می دهد که این اختلال قابل درمان است ،معلمان از جمله افرادی هستند که می توانند تشخیص زود هنگام اختلالات یادگیری را ممکن کنند بنابراین والدین باید پیگیر روند یادگیری کودک خود از آموزگاران باشند تا در صورت وجود چالش در مسیر اموزش ، حمایت لازم را صورت دهند .در این مسیر اگر والدین ومعلمین صبور وشکیبا باشند قادرند این مشکل را در کودک حل کنند وحتی ممکن است بسیاری از دانش آموزان در زمینه های متعدد به پیشرفت چشمگیری دست یابند .تشخیص ودرمان زود هنگام می تواند شانس بهبودی را افزایش دهد .
آلبرت انشتین نابغه ریاضی وتوماس ادیسون مخترع ومبتکر ونابغه آمریکایی واگوست رودین مجسمه ساز فرانسوی ، همگی در کودکی ودر دوران تحصیل به کودن و آموزش ناپذیر بودن محکوم شده بودند یا لئوناردو داوینچی و والت دیسنی ومایکل فارادی وجیمز کلرک از دانشمندان برجسته و بتهون وموزارت از نابغه های موسیقی و هانس کریستین اندرسون نویسنده معروف از جمله نوابغ هستند که همگی اختلال خواندن داشته اند .
از آنچه نقل شد می توان باور کرد که نه تنها افراد دارای مشکلات خواندن می توانند مشکلاتشان را حل کنند ،بلکه حتی ممکن است برخی از آنها از استعدادهای درخشانی برخوردار باشند ودر زمینه های مختلفی نبوغشان را نشان دهند .
با این همه اگر تصور کنیم که درمان وبازپروری این افراد با فعالیتی اندک امکان پذیر است ، اشتباه کرده ایم .فرایند درمان مستلزم دانش ،مهارت وهنردرمانگر وهمچنین پیگیری وتلاش سخت کودک وصبر وحوصله ی کافی والدین است .والدین باید به فرزندان خود این اطمینان را بدهند که چنین نقصی نشان از هوش پایین نیست ومی توانند در زمینه های دیگر بدرخشند .در صورتی که اگر والدین کودک را حمایت نکنند وبه دنبال تحقیر وسرزنش کودک خود باشند نه تنها مشکل کودک حل نخواهد شد بلکه دلزدگی از درس وادامه تحصیل برای کودک دشوار خواهد شد .هر گونه فشار روانی در منزل ومدرسه می تواند شدت عارضه را دوچندان کند .
اگر کودک در محیطی حضور یابد که اموزش هدفمند صورت گیرد ، می تواند موجب تسکین روحی باشد .همچنین آموزش وپیشرفت تحصیلی نیز ممکن می شود .اموزش آوایی از جمله متدهایی است که می تواند برای اختلال خواندن تاثیر گذار عنوان شود به نحوی که تمرکز بر مطالعه حروف واصوات ،کاربردی است .
مطالعه کتاب وبیان چکیده آن به صورت داستان های کوتاه می تواند به ارتقای درک کودک کمک کند همچنین چالش های اختلال خواندن را نیز کمرنگ می نماید .البته دقت داشته باشید کلمات ومتن مورد مطالعه از سطح آسان به سطح سخت طراحی شود .
نوشتن کلمات بر روی شن وهمزمان با نوشتن با صدای بلند بیان شدن توسط کودک هم می تواند راهکار مناسبی باشد .
استفاده از تایپ کردن کلمات در کامپیوتر یا موبایل وبا صدای بلند خواندن نیز می تواند خواندن را بهبود ببخشد.
استفاده از کاغذهای رنگی می تواند از نظر دیداری برای کودک تاثیر داشته باشد وصدا کشی وبخش کردن را به واسطه آن آموزش داد ویا حتی می توان برای حروف خاص از رنگی خاص استفاده کرد.به این صورت که برای تلفظ ویا صداکشی کلمه "ادب" از چهار کاغذ رنگی استفاده می کنیم وبرای نشان دادن حرف یا حرکت خاصی که کودک در آن مشکل دارد از کاغذ رنگی ویژه ای می توان استفاده نمود.
می توان از داستان های خود ساخته کودک ونوشتن آن ونقاشی توسط کودک استفاده کرد تا بدین وسیله انگیزه کودک برای مطالعه وخواندن بیشتر شود .
شناخت بروز مشکل نارساخوانی می تواند به انتخاب تمرینات تاثیر گذار توسط درمانگر کمک کند .گروهی ممکن است دردقت دیداری-شنیداری، حافظه دیداری-شنیداری،حساسیت شنیداری وادراک فضایی مشکل داشته باشند .بنا براین طراحی برنامه درمان توسط درمانگر وهمچنین ارائه برنامه درمان به کودک و والدین او نیازمند تخصص ومهارت او می باشد تا بتواند به توانایی کودک برای خواندن بهتر کمک کند .
سخن پایانی
تشخیص زود هنگام ومداخله به موقع می تواند تاثیر بسیاری در کاهش مشکل کودک داشته باشد .اما اگر کودک در محیط خانه ومدرسه تحت فشار روانی قرار گیردنه تنها مشکل کاهش نمی یابد بلکه ممکن است تبعات این اختلال را نیز بیشتر نماید .بنابراین خانواده ومعلمان باید کودک ومشکلش را بپذیرند وبا توجه وآموزش نکاتی که مشاور ومتخصص اختلالات یادگیری ارائه می دهد از بروز اضطراب واسترس کودک در زمینه تحصیل وعدم اعتماد به نفس او پیشگیری نمایند .