اختلال یادگیری دیکته نویسی

دانش آموزان زیادی وجود دارند که در درس املا دچار مشکل هستند و به نسبت تعداد غلط های املایی خود، نمرات کمتری دریافت می کنند.
معمولا معلمان و والدین برای تقویت دیکته دانش آموزان به راه های زیر متوسل میشوند:
1) کودک را تحقیر می کنند و یا پند و اندرز می دهند.
2) به انتقاد و سرزنش از معلم می پردازند.
3) میزان تکالیف خانه و مدرسه را برای کودک افزایش می دهند.
4) از کودک می خواهند غلط املایی های خود را بارها و بارها بنویسد و تکرار کند.
مطمئنا نصیحت و سرزنش به نتیجه مثبتی نخواهد انجامید، اما خوب اگر دانش آموز درس مورد نظر را بارها بارها تمرین کند شکل صحیح کلمه را با توجه به استعداد خویش می آموزد، اما آیا برای یاد گرفتن تمامی واژه های تازه باید به همان میزان تلاش و تمرین کند؟آیا راه حل ساده تر و مطمئن تری وجود ندارد؟
واقعیت این است که انواع اشتباهاتی که کودک مرتکب میشود، از یک نوع و یک سنخ نیستند تا بتوان با اتخاذ یک روش واحد همه آن اشتباهات را از بین برد.
برای دستیبابی به یک راه حل ساده و امیدوارکننده،بهتر است ابتدا با ارجرای آزمون هوش، از طبیعی بودن هوش کودک اطمینان حاصل نماییم.
به صورت کلی اختلال یادگیری یعنی رشد ناکافی مهارت های خاص تحصیلی که به علت بیماری جسمس یا عصبی نباشد. کودکان دارای انواع اختلال های یادگیری، اغلب دارای هوش خوب یا متوسط هستند اما در دریافت اطلاعات، تجزه و تحلیل و پردازش آن مشکل دارند.
انواع اشتباهات پرتکرار املایی که یک دانش آموز با بهره هوشی طبیعی مرتکب میشود، ممکن است ناشی از اختلالات یادگیری در زمینه مهارت های دیکته باشد که به آن اختلال دیکته نویسی میگویند.
علائم
تمام غلط های املایی از یک نوع نیستند و به اشکال مختلفی صورت میگیرد. از علائم بارز و آشکار اختلال املا دست خط ضعیف و مهارت پایین در نوشتن صحیح کلمات می باشد.
اگر کودک تا به حال 10 دیکته نوشته است باید تمام اشتباهاتی را که در آن دیکته ها مرتکب شده یادداشت شود و علت یا علل آن اشتباه یافت شود که البته میتواند علت های مختلف داشته باشد.
• وارونه نویسی یا قرینه نویسی
• نارسانویسی
• مشکل در تمیز دیداری
• عدم توجه و دقت
• مشکل در حافظه توالی دیداری
• مشکل در حساسیت شنیداری
• مشکل در حافظه شنیداری
• مشکلات آموزشی

• وارونه نویسی
این مشکل بیشتر در دوره پیش از دبستان و کلاس اول دیده میشود.
اگر وارونه نویسی در سنین قبل از دبستان صورت گیرد یا حتی در کلاس اول دبستان،چنان چه زیاد و پی در پی تکرار نشود، امری طبیعی است، اما اگر با گذشت چند ماه از سال تحصیلی، حتی در مورد واژه هایی که دانش آموز در ابتدای سال فراگرفته است رخ میدهد این مشکل مربوط به اختلال یادگیری می باشد.کودکان در این مورد کلمات را به صورت قرینه یا برعکس می نویسند.
تمرینات وارونه نویسی
تن آگاهی :دانش آموز باید بتواند اندام هایش را بشناسد.
مربی می تواند روبه روی کودک قرار بگیرد و اندام هایش رد حرکت دهد و سپس کودک همان حرکت ها را تکرار کند.
• نارسا نویسی
باید چگونگی خطاهای نارسانویسی را مشخص نمود و سپس علت یا علل آن خطاها را شناخت و سر انجام با توجه به آن علل،برای ترمیم و درمان طراحی اقدام نمود.
تمرینات نارسانویسی
• روان نویسی در اختیار دانش آمموزان قرار دهید تا خطوطی به دلخواه رسم کند.
• به وضعیت نشستن کودک، هنگامی که تکالیف نوشتنی خویش را انجام می دهد توجه کرده و آن را اصلاح کنید.
• کاغذ یا دفتری که در آن می نویسد تقریبا راست باشد.
• نحوه در دست گرفتن مداد درست باشد
• در صورتی که انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست،ضعیف یا خیلی کوچک هستند، مدادهای ضخیم تر را بهتر در دست می گیرند.
یکی از علت عای نارسا نویسی ضعیف بودن عضلات کوچک و بزرگ دست کودک است که با تمریناتی که در زیر آمده است می توان عضلات دست را تقویت نمود:
• خمیربازی
• کاغذ مچاله کردن
• قیچی کردن
• پیچ و مهره و قفل کلید باز و بسته کردن
• با دستور مربی انگشتان دستش را که به آن اشاره می شود حرکت دهد.
از دیگر علت های نارسا نویسی هماهنگی چشم و دست می باشد که در زیر تمریناتی ارائه می شود:
• انداختن توپ در مینی بسکت
• پیچاندن نخ دور قرقره
• بازی با توپ راکت
• گرفتن و پرتاب کردن توپ
• تیله بازی
علل مهم نارسانویسی
• عدم مهارت های پایه ای مانند چرخاندن،فشاردادن،گرفتن و...
• عدم رشد مهارت های حرکتی
• عدم حرکت مناسب انگشتان
• بی قراری و پرتحرکی
• تاخیر تکلم
• فقرآموزشی
• عدم هماهنگی کل بدن
• نامناسب گرفتن مداد در دست
• عدم یادگیری مفاهیم بالا و پایین، زیر و رو و...
• فاصله نامناسب سر کودک

• حافظه تمیز دیداری
برخی از غلط املایی ها به این علت است که کودک نوشتن آن ها ر به خاطر نیاورده است مانند: (منزور= منظور / حسته = هسته) علت عمده این غلط املایی ها ضعف حافظه دیداری است یعنی کودک قادر نیست تصویر حرف مورد نظر را به خاطر بیاورد.تمریناتی ارائه می شود که به رفع این دسته از غلط ها کمک شایانی می نماید:
• ابتدا دو تصویر را به کودک نشان می دهیم و سپس تصاویر را مخفی می کنیم و از او می خواهیم که آن تصویرها را شرح دهد به مراتب تصاویر اضافه می شود.
• یک تصویر نسبتا مرکب را به کودک نشان میدهیم و از وی می خواهیم تا کل و اجزای آن را به خاطر بسپارد و سپس از جزییات تصویر می پرسیم. تمریناتی مشابه ایت تمرینات می تواند به رفع این دسته از اشتباهات در دیکته کمک کند.
گاهی کودک در ادراک دیداری دچار مشکل می شود یا در تمیز دیداری بنابراین به نسبت اشتباهات کودک در دیکته تمرینات طراحی و به کار گرفته شود.
تمرینات تمیز دیداری
• کارت های مقوایی تهیه می کنیم و در ستون سمت راست کارت یک حرف می نویسیم مثل(ج) و در ستون سمت چپ کارت چند حرف مثل ( چ-ی-ص-ج-ع-ک-ح-خ) مینویسی سپس از کودک می خواهیم که حرف سمت راست را در میان حروف سمت چپ بیابد.
• استفاده از معمای کلمات مثلا (آن کدام کلمه است که چهار حرف دارد و نام یک حیوان است؟)
تقویت اکمال دیداری
• کارت هایی تهیه میکنیم که واژه های نسبتا ناقص بر روی آن نوشته شده است سپس از دانش آموز میخواهیم آن کلمات را بازشناسی نماید.
• شکل های مختلف هندسی را بخشی از آن را رسم نشده در اختیار کودک قرار می دهیم تا آن ها را تکمیل کند و البته تمرینات مشابه.
• تقویت هماهنگی دیداری حرکتی
• کامل کردن اشکال نقطه چین
• کپی کردن تصاویر هندسی و نقاشی حیوانات

• حافظه توالی دیداری
این مهارت به توانایی یادآوری آنچه دیده ایم،به همان ترتیبی که بوده مربوط می شود. دانش آموزانی که در این مورد دچار مشکل هستند غلط های املایی همچون ( مادر=مارد / درخت=ردخت ) را می نویسند.
تمرینات حافظه توالی دیداری
• جلوی دانش آموز می ایستیم و چند حرمت بدنی انجام می دهیم و سپس از او می خواهیم همان حرکت را به ترتیب انجام دهد.
• یک کارت را که سه کلمه بر روی آن نوشته شده است را به دانش آموز نشان می دهیم سپس مخفی می کنیم و از او می خواهیم که آن ها را به ترتیب بیان کند و تمرینات مشابه.
• حساسیت شنیداری
برخی از غلط های املایی کودک به حساسیت شنیداری او مربوط می شوند،یعنی گوش کودک در شنیدن صدها حساس نیست مانند ( مسواک=مسباک / زنبور=زمبور)
تمرینات حساسیت شنیداری
• چشم های کودک را می بندیم و از کودک میخواهیم با دقت به صداهای اطراف گوش کندو سپس از او میخواهیم صدای هریک را بیان کند.
• صداهای مختلف حیوانات را پخش میکنیم و از کودک میخواهیم بگوید صدای چه حیوانی است.
• صداهای مختلف مثل گربه و خنده و سرفه و چک چک آب و باران و...پخش شود و کودک تشخیص دهد هرکدام صدای چیست؟ و تمرینات مشابه.
• حافظه شنیداری
کودکانی که در حافظه شنیداری دچار مشکل هستند در دیکته برخی واژه ها را جا می اندازند.
تمرینات حافظه شنیداری
• سه کلمه برای کودک بیان کنید و از وی بخواهید پس از اینکه هر سه کلمه را گفتید آنها را بازگو کند.
• یه جمله برای کودک بگویید و از او بخواهید آن را تکرار کند.
• پرورش دقت و توجه
همه مواردی که تا اینجا بیان گردید برای دقت و توجه مفید می باشند و انجام تمریناتی چون تفاوت تصویرها و تصحیح کردن املای دیگران و البته تمرینات مشابه.
• مشکلات آموزشی
• برخی از اشتباهات در نوشتن املا به این دلیل است که از آموزش کافی و صحیح برخوردار نبوده است. مانند ( ه- خوا استثنا - او استثنا ) که کودک آن ها را تشخیص نمی دهد.
رفع مشکلات آموزشی
مواردی که کودک در آن دچار مشکل است را همگام و همانند معلم کودک مجددا تدریس کنید و البته ترجیح این است که معلم کودک خود آموزش اور را به عهده بگیرد.
روش های جذاب دیکته نویسی
1) نوشتن کلمات با استفاده از خمیربازی
2) دیکته گفتن دانش آموزان به یکدیگر
3) تصحیح دیکته دانش آموزان توسط یکدیگر
سخن پایانی
از برچسب زدن به کودک پرهیز کنید. برچسب های اختلال،کم هوش،تنبل و... نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه باعث کاهش عزت نفس کودک می شود. سعی کنید صبورانه کودک را هدایت کنید تا از طریق تمرینات درست و مناسب شکل صحیح کلمه را بنویسد و همچنین به دانش آموز کمک کنید تا به دلایل خطاهای خود پی ببرید و خودش راهکار لازم برای درست نویسی را پیدا کند. کودک مبتلا به اختلال یادگیری املا کم هوش و تنبل و...نیست بلکه با تمریناتی مناسب خطاهای املایی کاهش می یابد.