هوش و تست هوش

بهره هوشی یا IQ چیست؟ امروزه بسیاری از مردم کلمه IQ را در مکالمات روزانه خود به کار میبرند بدون آنکه به معنی دقیق آن آگاه باشند. IQ مخفف عبارت انگلیسی Intelligence Quotient میباشد که به معنای بهره هوشی یا هوش بهر میباشد که گاهی به غلط ضریب هوشی ترجمه شده است. واژه Intelligence به معنی هوش است ولی باید توجه داشت که در اینجا منظور از Quotient (خارج قسمت) جوابی است که از تقسیم یک عدد (سن عقلی) بر عدد دیگر (سن تقویمی) بدست می آید. معمولا این عدد برای 70 درصد افراد جامعه عددی بین 85 و 115 بدست می آید. که در اصطلاح به آن هوش متوسط یا هوش نرمال میگوییم . اما به طور تقریبی 15 درصد افراد، هوش بهری بالاتر از میانگین جامعه کسب میکنند که آنها را در طبقه افراد باهوش بالاتر از متوسط و افراد باهوش بسیار بالاتر از متوسط قرار میدهد.(نمرات بالاتر از 115) و از طرفی دیگر حدود 15 درصد افراد جامعه هم هوش بهر پایینتر از میانگین جامعه کسب میکنند .(نمرات پایین تر از 85) به یاد داشته باشیم برخلاف تصور عموم فقط درصد خیلی کمی بهره هوشی بسیار پایین (زیر 70) یا بهره هوشی بسیار بالا (بالای 130) دارند. نمرات زیر 70 نشان دهنده نوعی ناتوانی در رشد و یادگیری است در حالی که نمرات بالای 130 نشان دهنده نوعی استعداد درخشان و نبوغ است.

برای دست یابی به هوش بهر هر فرد آزمون های معتبر مختلفی مانند مقیاس هوش وکسلر، استنفورد-بینه، ریون و...توسط افراد متخصص به کار گرفته میشود که هر آزمون از نظر محتوا، نحوه اجرا، دقت اندازه گیری، نحوه نمره گذاری و تفسیر با دیگری متفاوت است.

چه زمانی به انجام تست هوش نیاز داریم؟ اما سئوال اینجاست که این عدد به چه دردی میخورد واصلا چرا و چه زمانی باید هوش را بسنجیم؟ آیا همه افراد به انجام این تستها نیاز دارند؟ دانستن این اعداد که همواره از سوی متخصصان تاکید بر دقیق نبودن آن شده است و میتواند بر اثر عوامل مختلفی تغییر کند به چه دردی میخورد؟ آیا میتوان به راحتی این عددها را در اختیار والدینی که بدنبال اثبات هوش و نبوغ کودک خود صرفا برای چشم و هم چشمی هستند گذاشت؟ گاهی انجام تست هوش بسیار ضروری و مهم است و باید در شرایط زیر با استفاده از تست های هوش معتبر به سنجش هوش بهر افراد، بخصوص کودکان و نوجوانان پرداخت: 1-نیاز سنجی آموزشی : ارزیابی هوش به معلمان و والدین کمک میکند تا نیازهای آموزشی کودکان، بخصوص افرادی که عملکردد ضعیف دارند را شناسایی کنند و بر اساس هوش و تواناییهای شخص فرد، برنامه‌های آموزشی مناسبی را در جهت پیشرفت تحصیلی او طراحی کنند . 2-تشخیص اختلالات مختلف: تست هوش می‌تواند در کنار ارزیابی بالینی و مشاهدات موردی، بعنوان یک عامل کمکی در جهت تشخیص اختلالات شناختی مانند اختلال نارسایی توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، اختلال یادگیری یا اختلالات طیف اُتیسم (ASD) مفید باشد. با نتایج حاصل از تست هوش و حتی در حین اجرای آن، می‌توان مشکلاتی که در زمینه توجه، تکانشگری، حافظه،سرعت پردازش، حل مسئله، زبان و... وجود دارد را شناسایی کرد. 3- شناسایی افراد با استعداد در زمینه خاص: با استفاده از تستهای معتبر هوشی میتوان به شناسایی افرادی که توانایی های فکری بالاتر از متوسط جامعه دارند پرداخت و بر اساس هدف مشخص روی آنها سرمایه گذاری کرد. 4-تعیین رشته تحصیلی و شغل: شناسایی نقاط قوت و ضعف هر فرد در تست هوش میتواند به عنوان یکی از عوامل مهم در انتخاب مسیر مناسب تحصیلی و شغلی به کار گرفته شود. 5-تحقیقات روانشناسی : محققان با استفاده ازنتایج تست هوش و بررسی رابطه آن با متغیرهای مختلف میتوانند الگوهای شناختی رفتاری مختلف را بررسی کنند.

چه جاهایی میتوانیم تست هوش بدهیم؟ . متاسفانه امروزه تست‌های هوش آنلاین مثل نقل و نبات در دسترس عموم هستند، که به هیچ وجه اعتبار و روایی لازم را ندارند و نباید به آن‌ها اعتماد کرد. اکثر تستهای هوش معتبر چون وکسلر و بینه را نمیتوان آنلاین انجام داد و برای اجرای آن نیاز به یک متخصص روانسنجی یا بالینی دارید که علاوه بر اجرای درست و دقیق آزمونها، قادر به تفسیر نتایج نیز باشد. در مرکز روانشناسی هدف سرکار خانم طاهری (متخصص روانسنجی) در کنار مصاحبه بالینی و با در نظر گرفتن تاریخچه فرد به اجرا و تفسیر تستهای مختلف هوش میپردازند.